Language

'माझ्या अस्तित्वाची पाऊलवाट'(लेख स्पर्धेतील ऊत्कृष्ट ठरलेला हा लेख)माणसाचं मन अस विचित्र अाणि लोभी असत की देह ठेवला तरी आपल अस्तित्व अापल्या मुला बाळांच्या नातवंड पंतवंडाच्या रुपानी ते शिल्लक राहावं अस वाटतं त्याला. अापलं कुळ आपल गोत्र अापलं घराण चालू राहिलं की मरणोत्तरही  वारसा रुपाने अस्तित्वात असणार आहे अशीअंत्यसमयीची भावना असते.तस तर अापल्या या जगातल्या अस्तित्वावरच आपलं प्रेम असत!म्हणून तर माणूस मरणाला घाबरतो. खर तर अापल्या अस्तित्वाच्या पाऊलवाटेची सुरवात होते ती अापल्या कुटूंबातल्या  अमक्याचा मुलगा / मूलगी या स्थानाने.  अापलं नाव , वडिलांच नाव(यात अाईच नाव अजूनही मधे लावायची प्रथा नाही याचा खेद अाहेच मनात) अाडणावं,आपले कुटूंब, अापली भावंडे या अापल्या  अस्तित्वदर्शक अशा  वाटा, ऊपवाटा पाऊलवाटा असतात असतात.तशी बालपणातली माझी पााऊलवाट फारशी हिरवळीची , मृदू नव्हती मात्र!स्वातंत्र्य प्राप्तीच्या वाटेवर चालताना बालपणीच अाई वडीलांच घर , माया , अासरा  सोडलेल्या ,एककल्ली, तापट अाणि अापलं तेच खरं करायची सवय असलेल्या माणसाच्या शिस्तीत राहण सोप नव्हत माझ्यासाठी! 'मोडेन पण वाकणार नाही'  म्हणून  वारंवार अगदी दर दिवाळीच्या तोंडावर नोकरीवर लाथ मारणार्‍या माझ्या वडिलांना कित्येकदा  अामच केवळ तीन माणसांच कुटूंब पोसणही अवघड जायच. अक्षरश: 'पोटासाठी दाही दिशा' याचा प्रत्यय मला आणि आईला पावलो पावली यायचा.दरवर्षी नवी नोकरी नवं गाव! कुठल्या गावच्या घरात पाणी नाही तर कुठे वीज नाही, कुठे कुडाच्या भिंती तर कुठे शेणामातीची जमीन. त्यात अनेकदा दरमहा काहीतरी नक्की पगार हाती  यावा म्हणून घरापासुन लांब राहून   मिळेल ती नोकरी करणारी अाई! त्यामूळे घरातली स्वयंपाकीण,  मोलकरीण , पाणक्या  सगळ्या भुमिका  लहानपणापासूनच करायची मी. अगदी विहीवरून कावडीनी पाणी भरणं, कोसभर अंतरावरच्या गावच्या हौदावर धुणं पाणी करायला जाण, जमिनी भिंती सावरण, चुलीला पोतेर घालणं,  रोज कंदिल पुसणं , रेशनला रांग लावून निकृष्ट धान्य अाणून त्याचा स्वयंपाक करणं सगळं , या सगळ्या चक्रातूनच लांबवरचु शाळा गाठणं,  अाणि मग जमेल तसा अभ्यास! कष्ट पडले याचं वाईट नाही वाटत मला ! ऊलट या कष्टांनी मला कणखर बनवल. येईल त्या परिस्थितीला धडक मारून ऊलथवून लावायच प्रशिक्षणच होत ते! मला जीवनातल्या  सर्व प्रकारच्या चढ  ऊतारात त्याचा ऊपयोगच झाला! पण एक खंत मात्र कायमची आहे मनात. या विपरीत दिवसांना तोंड देताना ना माझ्या समवेत आई होती ना कोणी पुढच पाठचं भावंड. कुटूंबातील तिघांची  तोंड तीन दिशांना! असो.अापली अशी स्वत:ची वेगळि व ज्याला 'प्रतिमा दर्शक' म्हणता येईल अशी वेगळी पाऊलवाट  अापण चालू लागतो  ती कुटूंबाचं बोट सोडून शालेय शिक्षणाला आरंभ केल्यावर ! आपली शााळा ,तिथले शिक्षक,वर्गमित्र मैत्रीणीसहाध्यायी यांच्याशी वेगवेगळ्या पातळीवर संबंध येऊ लागले की अापलं अस्तित्व अापण कळत नकळत दाखवू लागतो. अंगात फारच  कणखरपणा आणि साहस असल्याने मी शाळेत मात्र बर्‍यापैकी स्वत:ला स्थापीत करायची. अगदी अकरावी मॅट्रिक पर्यंत अाठ गांव अाणि सात शाळांच्या परिसरांत वावरले तरी! कधी खेळ, कधी चित्रकला ,कधी वक्तृत्व , भाषा , नियतकालीक यातून चमक दाखवत! गणित मात्र चांगलाच वीक पाॅईंट!शाळा संपल्यावरच त्याचा पिच्छा सुटला आणि भाषा व साहित्याच्या गळात गळा झाला!शिक्षणक्रम , परिक्षा व तिचा निकाल , खेळ , कला या शिक्षणाखेरीज अन्य व्यक्तिविकास ऊपक्रमात सहभागी होऊन मूल अापलं स्वतंत्र अस्तित्व  विकसित करत असत.    मी माझ्या अस्तित्वाची अन्य मैत्रिणींपेक्षा जरा  वेगळी अशी पाऊलवाट  चालायला लागले ती शाळेबरोबरच  अन्य क्रिडामंडळातील सहभागाने अाणि मुख्य म्हणजे मला घडवणारी 'राष्र्टसेवादल पुणे' या देशप्रेमी, समतावादी व चारित्र्य घडवणार्‍या संस्थेबरोबर! एस .जोशी. ऊर्फ अण्णा , बापुसाहेब काळदाते, भाऊसाहेब मराठे , अनूताई लिमये, ग.प्र प्रधानसर , साधना साप्ताहिकाचे अाधारस्तंभ यदूनाथजी थत्ते , माझी मावशी व  अाधी स्वातंत्र्य सैनिका अाणि नंतर अाजन्म समाजसेविका म्हणुन नव्वदीतही कार्यमग्न असणार्‍या  विमलताई गरूड ,अनेक अादर्श व अांतर्बाह्य पारदर्शी, निर्मळ , देशप्रेमी, समाज बदलू पहाणारी व्यक्तीमत्व! अाम्हा लहान मुलांच बोट धरून अाम्हाला अारोग्य , सभाधीटपणा , कला ,अभिनय , सामाजिक ऊपक्रमात सहभागी करून घ्यायची! त्याग,  समर्पण, सहअनुभूती, जातीभेदाला थारा न देणं, विज्ञाननिष्ठा, समानता असे अनेकानेक  स्ंस्कार या सेवादलानी घडवले माझ्यावर!या अशा वेगवगळ्या वाटा जोडत  द्विपदवीधर होता होता मला माझा मनाजोगता  जोडीदार  निवडता आला! लग्नाला संमती देताना वेगळी जात अाणि शाकाहारी  मौंसाहारी हा मोठा फरक अाईला डाचत होता .पण या वेळी मात्र वडिल  पाठीशी राहिले अाणि संसार  व नोकरी अशी दुहेरी वाटचाल सुरू  झाली.शैक्षणिक क्षेत्रातील  नोकरीने अपार आनंद दिला . सरकारी व अनूदानप्राप्त सस्थेतील  आरक्षणाच्या   धोरणामुळे मोठ्या  संधींपासून  वंचित राहवं लागल मात्र! लायकी असुनही पदं मिळाली  नाहीत! पण मी अनेक ऊपक्रम राबवले. मुलांना अनेक प्रकारे घडवता आले.याचं समाधान मोठ आहे. मुलांना  घडवताना मी दैखील घडत गेले. वाचत लिहीत नव शिकत राहिले. कथासंग्रह कविता संग्रह प्रसिद्ध झाले. अनेक बक्षिस अनेक पुरस्कार मिळाले.माझ्या अस्तित्वाची पाऊलवाट पुढे  राजमार्ग झाला. दोन्ही मुलं ऊत्तम शिकली. कर्तृत्व गाजवतायत. अाम्हाला ऊभयतांना अाजी अाजोबांच प्रमोशन मिळालं. माझ्या सासुबाई सासरे अाणि माझे अाई वडिल यांच्या बाबतची सारी कर्तव्ये पार पाडण्याची अार्थिक व शाररिक क्षमता देवानी दिली.अाज मितीला अर्धअधिक जग हिंडून  झालय. थरारक खेळाची मजा मी सत्तरीच्या ऊंबरठ्यावरही घेते. अाणि  काय  हव!सपत्तीचा लोभ नसल्याने अनेक गरजुंना व संस्थाना मदत करण्यात व सामाजिक कार्यात सहभागी होतो.अशी ही वाटचाल! अापल्यामागे काय राहिल  कसं राहिल याची चिंता तरी मग कशाला! सर्वेपी सुखीन:संतू  सर्वे  संतू निरामयह: हीच प्रार्थना सर्वांसाठी देवाकडेअंजना कर्णिक, माहिम, मुंबई

*प्रपोज*भेटलो आम्ही बागेतनजरानजर झालीदोघांनाही एकमेकांचीखूप ओढ लागली.....मनात  आले माझ्याभेटेल  का तो पुन्हा मलादुसर्‍या दिवशी परतगेले पाहायला मी त्याला....अनाहूत   भेट परत  झालीपाहून आम्ही सुखावलोनजरेनच संवाद  साधलादोघेही  खूप आनंदलो...मनात  विचार आलामिळेल का तो मलात्याचीही अवस्था तिच होतीतोही त्याच विचारात दंगला.....भेटू लागलो दोघेही रोजआला प्रीतीला बहरझोंबू लागले प्रीतवारेसर्वांनी रोखली आमच्यावर नजर...भीती  होती मनात तेच झालेआमच्या घरात हो समजलेघरच्यांनी नाहि विरोध केलाआम्हा दोघांनाही समजून घेतले....मग  कााय त्याने  मलासर्वांसमोर मला *प्रपोज* केलेछान सुंदर लाल गुलाब दिलेमी लाजून लाजून लाल झाले...,दोन्ही घरचा होकार आलादोघांच्याही मनाचा  मोरआनंदाने नाचू लागलालग्नाचा सोहळा आमचा सुरु झाला....*वसुधा नाईक,पुणे*

*बालगीत*____________________चला चला नाचू चलाआनंदाने गाऊआनंदाने गाऊ चलाठुमके देवून नाचू....,नाच  करायलाअंगण मोठे नकोगाणे गायला होमाईक  पण नको....नाच छान करूयाअापण  तालातगाणे पण गाऊयाअापण सुरात....नाच करतानाव्यायाम होईलगाणे  गातानाभानही हरपेल...नाचत नाचतगाणे गाऊयासर्वांसमोर गाणेसादर करूया....*वसुधा  नाईक*

_____________________*अक्षरधन*______________________कविता माझी अक्षरधनाचीभावनांनी सुरेख गुंफलेलीशब्द शब्दाने अाणली मजाअक्षरधनाने कविता रंगलेलीरेखाटलेय त्यात माझे मनमाझे जीवन गुपीत सारसुंदर विचारांनी सजवला मीअक्षरधनांचा मस्त हो हार...माझे जीवन हो रंगमहालचारोळी अन कवितांचालपवले अक्षरधन रंगमहालातपूर आला अर्थपूर्ण भावनांचा...माझी जीवनगाथा मांडलीखजिना कवितांचा साठवलासिनेमा जीवनाचा अहो मीशब्दमहालात की हो सजवला....वही माझी अक्षरधनाची छानफारच हो जपून ठेवलीयचाहूल लागता तुमची की होमी वही समोर आणलीय....काय येणार हो आपल्या बरोबरमाझै अक्षरधन सर्वांच्या मनात राहतीलमी जगात नसताना पण होलोकं माझी आठवण तरी काढतील....*वसुधा नाईक,पुणे*

भ्रष्टाचारप्रत्येकाला आज भुलवितो आहेपैसे मिळविण्याचा मार्ग झटपटनाना शकला लावून माणसांचीपैसे मिळवण्यासाठी खटपटपद प्रतिष्ठांचा करुन गैरवापरपैशासाठी करी चुकीचे ही कामगरज ओळखून समोरच्याचीबिनधास्त मागतो आगाव दामनियमबाह्य गोष्टी करतानाविवेक ठेवला जातो गहाणवशिला आणि पैश्याने होतोसामान्य माणूस क्षणात महानहोतो असा भ्रष्टाचार जेंव्हाखिन्न बनते आपलेच मनबोकाळते ही वृत्ती तेंव्हापेटून उठतात सारेचजणहोतोय ना त्रास या वृत्तीचाचला मग देवू आपणच लढाजेथे जेथे असेल भ्रष्टाचारीमिळून त्याला शिकवू धडा!!!स्मिता मुराळी, सोलापूर

"संविधान वाचा व संविधान वाचवा""रिपब्लीकन मुव्हमेंट" याचा शाब्दीक अर्थ पाहिला तर, लोकांनी चालवलेली चळवळ.देश स्वातंत्र्याच्या 71 वर्षानंतरही, अजूनही आपल्या देशात लोकांनी चळवळ चालवावी अशी गरज का भासते.याचे एका वाक्यात उत्तर द्यायचे झाले तर, केवळ एवढेच म्हणू शकतो की, "सध्या देशाची शाशन प्रणाली बघता,देश लोकशाहीकडून हुकूमशाही, दडपशाहीकडे वळत चालला आहे."परंतू जर दिर्घ कारण बघितले तर विवीध पैलूवर प्रकाश टाकावा लागेल.आज शाशनप्रणाली जी हुकूमशाही,दडपशाहीकडे वाटचाल करू लागली आहे,ती कशाच्या बाबतीत? याचेही खुप सुक्ष्म निरीक्षण करावे लागेल.आधीच हजारो वर्षे विवीध परप्रांतीयांच्या हुकूमशाहीत, राजेशाहीत,गुलामगीरीत राहिलेला भारत देश संपूर्ण मानसिक गुलाम झालेला.ही मानसिक गुलाम कशाची तर, प्रथा परंपरेच्या नावावर लादलेल्या अमानवी,पशुतूल्य नियमांची.या नियमांमधे,मनुने सांगितलेला चातुर्वण,म्हणजेच समाजातील लोकांच्या समुहाला चार वर्णात विभागून,समाजात वर्णाच्या आधारावर पाडलेली फुट. समाजातील मानवाने मानवात पाडलेली दरी. मानवाने मानवात निर्माण केलेला भेदाभेद.वर्णाच्या भेदाभेदातून निर्माण झालेल्या जाती, पोटजाती, भेदाभेद अशा अराजकतेच्या श्रूंखला निर्माण होवून, जातपात,देवधरम या अनिस्ट रूढी परंपरांचा भारत देश संपूर्ण मानसीक गुलाम झाला.परप्रांतीयांमधे इंग्रजही भारतात आले. आणि येतील लोकांमधे मुळातच मानसिक गुलामगिरीच्या पडलेल्या सवयीचा फायदा घेत, पुन्हा तेच "फुट पाडा व राज्य करा" या नितीचा अवलंब करून शेकडो वर्षे राज्य केले.भारतवासियांना गुलामगिरीत डांबून ठेवले.जर इंग्रजांनी भारतात शिक्षणप्रणाली सुरू केली नसती,  शिक्षण घेवून इथले लोक इतर देशाच्या सामाजिक व राजकिय स्थितीचे अभ्यास करू लागले नसते. इतर देशाच्या सामाजिक व राजकिय स्थितीचे ज्ञान मिळवू लागले नसते, तर कदाचित देश स्वातंत्राची जाणीव ही भारतवासियांना झाली नसती.'स्वातंत्र्याची जाणीव होणे, म्हणजेच गुलामगिरीत असल्याची जाणीव होणे. म्हणजेच जेव्हा व्यक्तीला गुलामगिरीत असल्याची जाणीव होते,तेव्हाच त्याला स्वातंत्रप्राप्तीची जाणिव होवू लागते. हे मानसशास्त्रीय कारण म्हणता येइल.याचा अर्थ जेव्हा देशात स्वातंत्र प्राप्तीची चळवळ होवू लागली, तेव्हा भारतीयांची परप्रांतीयांच्या राजवटिचे गुलामित्व झिडकारण्याची मानसिकता तयार होवू लागली.ही गुलामी कोणती? तर केवळ राजकिय. म्हणजेच त्यांना स्वताचे राजकिय स्वातंत्र हवे होते. स्वताचे शाशन हवे होते. देशातील नैसर्गीक व भौगोलिक साधन संपत्तीवर देशाचा अधिकार हवा होता.याचाच अर्थ बाहेरील  लोकांच्या भौतीक गुलामगिरीतून सुटका हवी होती.  आणि अखंड प्रयासाने व कित्येकांच्या बळीने, परप्रांतीयांच्या भौतीक, भौगोलीक, राजकिय, आर्थीक गुलामगिरीतून देशाला स्वातंत्र देखील प्राप्त झाले.परंतू शतको शतकापासून चातुवर्ण, मनुवादाच्या ज्या मानसिक गुलामगिरीने इथल्या समाज व धर्मठेकेदारांना बांधून, जकडून ठेवले होते, त्या तुच्छ मानसिक गुलामगिरीतून भारतीय धर्मवादी,जातवादी, वंशवादी, लिंगवादी, मनुष्याने स्वताला मुक्त केले नाही.आणि अशा स्थितीमधे जी स्वातंत्रपुर्व काळात स्वातंत्रप्राप्तीची चळवळ होती, देश स्वातंत्र्यानंतर त्या चळवळीचे रुप बदलले.कारण, देश दोन प्रकारच्या गुलामगिरीत होता. संपुर्ण देश हा परप्रांतीयांच्या राजकिय गुलामगिरीत,आणि या देशातील चतुवर्णातील चौथा वर्ण ज्याला शुद्र म्हटले जायचे तो व स्त्री वर्ग, उच्च वर्णीयांच्या, मनुवाद्यांच्या मानसिक गुलामगिरीत.आणि त्यामुळे परप्रांतीयांपासून जरी संपुर्ण देशाला राजकिय पारतंत्र्यातून स्वातंत्र मिळाले, मात्र या वर्गाला देशातीलच मनुवाद्यांपासून, चातुवर्णापासून स्वातंत्र मिळू शकले नाही.अशा स्थितीत देशांतर्गत कलह निर्माण होवून,पुन्हा दोन गट तयार झाले.यात एक गट, जो मानव उत्पत्तीचा वैज्ञानीक व नैसर्गीक कारण आणि सत्य नाकारून पुर्व व परंपरावादी पध्दतीने दुसऱ्या वर्गावर मानसिक गुलामगिरीचे अधीराज्य गाजवू बघतो. आणि दुसरा या सगळ्यांनी पिडीत वर्ग जो आधुनीक व वैज्ञानीक विचारशैली अंगीकारून या मानसिक गुलामगीरीला झिडकारू पाहतो.या पिडीत वर्गाला चातुवर्ण मान्य नसुन, मनुवाद मान्य नसुन, जातीय दांभीकपणा मान्य नसून, धर्मांधपणा मान्य नसून, तो संविधानाने जे प्रजातंत्रामधे देशाच्या संपुर्ण नागरीकांना, लिंगभेद, वंशभेद, जातीभेद ,धर्मभेद, प्रांतभेद न ठेवता समता, न्याय, स्वातंत्र, बंधूत्व बहाल केले आहे त्या  सवैंधानीक मुल्याचा व अधिकाराचा हा दुसरा, म्हणजे पिडीत वर्ग पुरस्कर्ता होय.आणि या दुसऱ्या वर्गाला सवैंधानीक  आधारावर   स्वातंत्र हवे आहे ते मानवी मुल्य रूजवीणारे.स्वातंत्र प्राप्तीनंतर, संविधानाला परमोच्च स्थानावर ठेवून, सवैंधानीक कायदे व नियमांवर देशातील राजकिय व सामाजीक घडामोडी चालाव्या, देशाचे राज्यकारभार चालावे हा प्रामाणीक प्रयत्न व मागणी या दुसऱ्या पिडीत वर्गाची असते. परंतू प्रत्यक्षात मात्र पारंपारीक पध्दतीने चातुवर्णाला मानणाऱ्या प्रथम वर्गाला, संविधान हा फक्त राजकारणात सक्रीय होण्यापुरता मान्य असून, संविधानात नमुद केलेल्या अस्पृश्याच्या उध्दाराच्या काही बाबी वेशीवर टांगून, कायदा वेशीवर टांकून, पुन्हा दडपशाही, हुकूमशाही, अराजकीय व गढूळ राजकारण करून, शाशन करून, दांभीक चालिरीती, जशा की संविधानाने स्पस्ट उल्लेख केला की "धर्मनिरपेक्ष" म्हणजेच कोणत्याही एका धर्माचा तिरस्कार न करता, कोणत्याही एका धर्माला प्रोत्साहन किंवा चालना न देता सर्वांना समान स्थान व समान अधिकार मानने, या बाबीचे सर्रास उलंघन होवून, "गौ हत्याकांड" सारख्या घटना घडवून देशात एका धर्माला पाठिंबा,रक्षण, प्रसार , प्रेरणा दिली जावून, संविधानाविरूध्द जावून संपूर्ण देशवासीयांना सक्तीने एका धर्माच्या निर्बंधनाकडे ढकलण्याचे कट, प्रयत्न केले जाताना दिसत आहे.म्हणजेच असे म्हणता येइल की, स्वातंत्र प्राप्तीनंतर, प्रजातंत्र लागू झाल्यानंतर देशात दोन गट, वर्ग, समुह उदयास आले. एक जो लोकशाही मधे संविधानालाच परमोच्च स्थानावर मानून, संविधानच हा देशाचा कायदा,कानून असून संविधानाने बहाल केलेली समता, स्वातंत्र, बंधूता, न्याय हीच राज्यकारभाराची सुत्रे असावी असे मानणारा, तर दुसरा वर्ग संविधान हा फक्त देशाला लोकशाही राज्याची ओळख निर्माण करून देवून, राज्यकारभार करण्यापुरता मर्यादित ठेवून, प्रत्यक्ष समाजकारणात पुर्वीच्या चातुवर्णालाच प्रस्थापित करून, जातीवादी, धर्मवादी, वंशवादी, लिंगवादी समाज व्यवस्था टिकून राहावी या प्रयत्नांचा व धोरणांचा पुरस्कर्ता.अशा अवस्थेत या दोन्ही वर्गात गृहकलह, शितयुध्द निर्माण होवून या प्रथम वर्गाच्या विरूध्द, संविधान व मानवी मुल्ये रूजवीण्यासाठी हा दुसरा म्हणजे शोशीत वर्गाकडून "रिपब्लीकन मुव्हमेंट" म्हणजेच लोकांची चळवळ चालविली जाते.येणाऱ्या काळात व सध्या स्थितीतही देशात सवैंधानिक राज्य, लोकशाही टिकवून ठेवण्यासाठी आज प्रथम गरज होवून बसली आहे ती, संविधान साक्षरतेची. संविधान जागृतीची. संविधान म्हणजे काय? संविधानात काय आहे? संविधान नागरिकांना कोणते अधिकार देतो व का?त्याच प्रमाणे  संविधानाने नागरीकांना देशाचे नागरीक म्हणून, अधिकारासोबत कोणते कर्तव्य, जबाबदाऱ्या दिल्या? विशेष घटकांसाठी विशेष तरतुदी कोणत्या व त्या देण्यामागील कारण काय? ह्या सगळ्या बाबी जाणून घेवून, समजुन घेण्यासाठी सर्वप्रथम आवश्यक आहे ते देशाचे सुज्ञ नागरीक म्हणून प्रत्येक व्यक्तीने संविधान हातात घेण्याची. हातात घेतलेल्या संविधानाचे पान चाळण्याची. प्रथम वर वर वाचन करण्याची. आणि नंतर सखोल वाचन करण्याची.सध्या देशातील सामाजिक व राजकिय अराजक स्थिती लक्षात येता, लोकशाही,प्रजातंत्र टिकवीण्यासाठी, संविधानाचे रक्षण होणे महत्वपुर्ण ठरते आहे. आणि जर संविधानाचे रक्षण करून लोकशाही टिकवायची असेल, तर सध्याच्या युवा वर्गासह, युवकांच्या भावी पिड्यांना संवैधानीक साक्षर करणे ही काळाची गरज ठरत आहे.काळाची ही गरज ओळखता, युवा व विद्यार्थांच्या हाती संविधान देणे आवश्यक आहे. जेणेकरून ते संविधानाचे वाचन करून, संविधान हा फक्त पुस्तकात वाचला जाणारा आदरयुक्त शब्द न राहता, प्रत्यक्षात समाजजिवनात संविधानाप्रती आदर निर्माण होवून, देशाच्या लोकशाहित कायद्यानियमावलीतील सर्वोच्च सम्मान प्राप्त धेय्य होऊ शकेल.या देशाचा जो नागरीक संविधान वाचेल,तो संविधान वाचवल्याशिवाय राहणार नाही व जो संविधान वाचेल तो लोकशाही वाचवेल.अस्मिता मेश्राम पुष्पांजलीसाहित्यिकभंडारा,9921096867

*कधीतरी असं घडावं...*कधीतरी असं घडावंपावसान माझ्याशी बोलावंथेंबात मी नाचावंअलगद स्वैर बागडावंमनसोक्त खेळावं.......कधीतरी असं घडावंबालपण परत यावंबालपणात जावूनत्या आठवणीत रमावंस्वच्छंदी जीवन जगावंकधीतरी असं घडावंपंख द्यावेत देवानमनमुराद फिरून घ्यावंउंच भरारी घेतवसुंधरेच निरीक्षण करावं....कधीतरी असं घडावंगाडीवर बसावंमित्रांसवे फिरायला जावंआनंदाच्या सरीत नहावंमनसोक्त गप्पात रंगावं.....,कधीतरी असं घडावंवसुंधरा होवूनहिरवीशाल पांघरावीतिच्या पोटात काय ,काय दडलयंते निरखून पाहावं....कधीतरी असं घडावंलहान बाळ व्हावंआईला घट्ट बिलगावंकशाचीही चिंता न करताबालपण पुन्हा अनुभवावं...,*वसुधा नाईक,पुणे*

*माझी वही....*कविता माझीमी कवितांचीमाझी वही छानमस्त आहे सान....रेखाटलेय त्यातमाझे जीवन गुपीतसुरेख विचारांचे सारमाझ्या वहीच्या कुपीत....माझे जीवन होलपलेत वहीतअर्थपूर्ण भावनामाझ्या आहेत सहीत,..माझी सान वहीखजिना कवितांचाउलगडून ठेवलाय मीसिनेमा जीवनाचा....वही माझी नीट उघडाफारच हो जपूनचाहूल लागता तुमचीशब्द बसतील लपून....*वसुधा नाईक,पुणे*

*तिळगूळ*तिळगूळ घेतले  खरपूस भाजूनखलबत्यातघेतले बारीक कुटूनगुळाला दिला मस्त चटकातिळगुळाचे मिश्रण घेतले सारखे करून...मस्त रसरशीत चटका बसला गुळालाखमंग सुवास आला मिश्रणालागुळपोळी केली त्याचीनैवैद्य अर्पण केला देवाला.....तिळगुळाचा बनवला लाडूसजणाने सजणीला लाडू भरवलापती पत्नीच्या नात्यातीलआपलेपणा सजणाने वाढवला...घरातील वरिष्ठांना नमस्कार केलापरंपरेचा ठोका नाही चुकवलामकरसंक्रांतीच्या सणाचा गोडवाआशिश सुमनांनी छान बहरला..,,संसारातील,कुटुंबातील गोडी तिळगुळानेआज परत द्विगुणीत केलीउत्तरायणातील या गुलाबी थंडीनेमनाची सुंदरता अजूनच खुलली...*वसुधा नाईक,पुणे*

*जिजाबाई...*शिवरायांची माताकुलवंत जिजाईलेक लखूजी जाधवांचीनाव तिचे जिजाबाई....,सून भोसले घराण्याचीशिवभक्त मालोजीराजांचीभार्या होती जिजाबाईशूरवीर शहाजीराजांची....जिजाईने शिवबांच्या मनीस्वराज्याचे रोप लावलेखतपाणी घालून मूल्यांचेरोपास त्या वाढवले....सुसंस्काच्या कथाजिजामातेने सांगितल्यामावळ्यांच्या साथीने शिवबांनीकथा सत्यात हो उतरवल्या....साधूसंताची चरित्रे कथन केलीपराक्रम ऐकवले शूरवीरांचेशिवबाने घोडदौड सुरू केलीस्वप्न सत्यात आणले स्वराज्याचे....*वसुधा नाईक,पुणे*

उठबशी,..इयत्ता पहिलीच्या वर्गातीलमाझा लाडका विद्यार्थी स्वप्नीलमस्ती अंगी खूप,बोलणे आगावून ऐकणारा अन अतिशय खोडील..असतो सदा हसतमुख,खूशखुशालचेंडू तो जसामस्तमौला माझ्या वर्गातीलआनंदी राहयचा तसा....त्याचे काही चुकले तरशिक्षा मी नाही  करायचीत्याने आपणहून शिक्षास्वतःला स्वतःच घ्यायची...खूप  खूप बोलतो म्हणूनशिक्षा द्यायची नाहीत्याला बोलायचे नाहीमनात यायचे  तसे करायचा सर्वकाही...मग काय हा बहाद्दरस्वतःच वर्गाबाहेर जाणारआणि शिक्षा करून घेणारस्वतःला उठबशीतून मार देणार....वसुधा नाईक,पुणे

*कनक पारस*कनक पारसआगळी रे जोडीपरीस स्पर्शानेसुवर्णाची गोडी....मानव सदैवसुवर्ण भुकेलापण अर्थ आहेयाच पारसाला.....सुवर्ण होते रेकधी तरी चोरीठरे पारसाचीपाटी नवी कोरी.....घेताच रे जरासुवर्णाचे नावमानवा सुटतेत्याची फार हाव....कनकाची रासपरीसाचा स्पर्शसुवर्णाचा ढीगमानवास हर्ष......वसुधा नाईक,पुणे

*झेप**लीनाक्षरी काव्य*झेप घेई गगनी तू रे पाखराबळ येऊ दे पंखात रे भराराघेई उंच झेप तू गगनी कशीनभ ठेंगणे तुला होय जशीभरवतो पिलांच्या तू मुखी घासपिलू राही घरटी खुशाल खासनभ झाले पाखरा  तुला थिटेभरारीचे स्वप्न  पिलांचे रे फिटेभिरभिरतेय  पाखरू गगनीपिलू खूश  आईबरोबर मनीपिलू  पाहतेय घरट्यात वाटआई  बाबा समवेत त्यांचा थाट...वसुधा  नाईक,पुणे

*स्वप्नसुंदरी*माझी सखी तूमाझी मैत्रीण तूस्वप्नसुंदरी तूमाझी पट्टराणी तू....,मी online असलोतरी शांत सखी माझीएवढ्या वर्षातीलआहे सवय ही तूझी.....माझ्यावर प्रेमवर्षावनेहमीच करतेसफिरायला  जाण्यासाठीसदोदीत  छळतेस.....किती वर्ष झालीआपल्या संसारालानको ग छळूसआता ग मला....स्वप्नसुंदरी म्हणूनडोक्यावर काय घेतलेआता   तर मग  कायतू डोक्यावर मीरे वाटले.....काही म्हणा बाबामाझी स्वप्नसुंदरीमाझी प्रीतवेडीमाझी सुंदरपरी  .....*वसुधा नाईक,पुणे*

*काळोख*काळोख दाटला होता मनीआता सारीकडे उजाडलेपक्षी,विहग घरट्यातूनीबाहेर पडू लागले...,काळोख उतरतो  खोल मनातछेदून जातो पार अंतरातअस्वस्थ त्या  शांततेतूनराहतो  मनी विचार भिरभिरत....अस्वस्थ त्या शांततेतूनगुरगुरते  श्वान एकमग भीती  वाटते खूपविचार मनी येती कैक....दाटलेल्या मनीचा  काळोख काढण्याउजळू दे एक किरण प्रकाशाचाप्रातःकाली जावे काळोखाने न्हावूनकवडसा पडलाय नारंगी सूर्याचा....काळोख संपूनी उजेड पसरलाया हिरव्या  वसुंधरेवरसुर्याची लाली पसरलीवृक्षांच्या पानापानावर.,.*वसुधा नाईक,पुणे*

*म्हणी....*आज वर्गात चौथीचा पाठ सतरावा  घेत होते.म्हणी आधी  मुलांकडूनच काढून घेतल्या.अर्थ विचारले .ज्याचाअर्थ आलानाही .तो मी समजावून सांगितला."काखेत  कळसा गावाला वळसा"ही म्हण चालू होती.माझ्या वर्गातल्या राज खामकर या मुलाने मधल्या सुट्टीतला प्रसंग  या म्हणीला मिळता असल्याने     लगेच  त्याने सांगितला,आर्यन नावाच्या मुलाची माकडटोपी कृष्णाने  काढली.ती त्याच्या पायाशीच पडली.पण ते त्याला माहित नव्हते.तो टोपी शोधत असताना...तिसरीच्या मुलाने विचारले "काय शोधतोस?" आर्यन म्हणाला "अरे,माझी टोपी फेकली कृष्णाने ती शोधतो".तो मुलगा म्हणाला "अरे,ही बघ की तुझ्या पायाजवळ".आर्यन   हसला टोपी उचलली. हा प्रसंग सांगून  राजम्हटला "काखेत कळसा अन गावाला वळसा" असे आर्यनचे झाले.मला खूपआनंद झाला.की म्हण व्यवहारात कशी येते .हे माझ्या मुलांना छान  समजले.अर्थ पण छान समजला.*वसुधा नाईक,पुणे*

*वर्ष सरताना*२०१८ वर्ष सरलेआता थोडे उरले क्षणआठवून तै सारे क्षणजड झालेय हो मन....जड झालेल्या मनानेनिरोप वर्षाचा घेवूयासरत्या वर्षालामनी आनंदी होवूया....सुख दुःखाचे  जाळेविणलेय या वर्षानेआठवून   हे सारेमन होते वेडे   हर्षाने....समजुतीने  घेतलेसर्वांशीच   नित्यानेजर काही चुकले माझेतर माफ करा मोठ्या मनाने,....मित्रांनो आपल्या संगतीनेहे वर्ष  सुखात  सरलेमी  चारोळी,कविताछान करू  लागले,....या  सरत्या वर्षाने  मलाओळख  नव्याने  दिलीकवयित्री म्हणून मीप्रसिद्ध  होवू  लागली.....

*वाट ही वेडी जराशी...*वाट ही वेडी जराशीपण भावते माझ्या मनालाही वाट जाय माहेराशीउधाण येते माझ्या मायेला....वाट ही वेडी जराशीजाते वळत घाटाघाटातूनीपण पोहोचवते मला तीमाझ्या प्रेमळ माहेराला.....वाट ही वेडी जराशीरमून  जाते प्रवासातगप्पा गोष्टी करते  मीप्रवाशांसमवेत आनंदात....वाट   ही वेडी  जराशीमाहेरी नेणारी सरता सरेनाकधी सरेल वेडी वाट म्हणतानाआनंद मात्र गगनात मावेना....वाट  ही  वेडी जराशीपण जोडते सासर-माहेरालाप्रेमळ भावा - बहिणी बरोबरनवीन  कौंटुबिक नाते संमंधाला*वसुधा  नाईक,पुणे*

*क्षण ते  सुखाचे*अपरीचित असा तूअवचित समोर आलानजरानजर झालीमाझे ह्रय चोरून गेलामम  अंतरी तूक्षण ते  सुखाचे घेवून आला.....अचानक दिसला परत तू मजआनंद फार झाला तूजकाय   बोलावे कळेनाहर्ष झाला माझ्या मनामनाचे   विचार दिसू लागलेक्षण ते सुखाचे साठवू वाटले....अपरीचित तू आतापरीचित झाला मला'मला तू  खूप आवडतेस'या शब्दांनी आपले केले मलाया शब्दांनी धीर आला धीरक्षण ते सुखाचे होते अधीर....मी घरी बोलावले  तुलाचहा पोह तुझ्या दिमतीलानजरानजर होता तुझी माझीसर्वकाही नजरेतून तू  बोललासमजले मला तुझे आचारक्षण ते  सुखाचे होते  अपार.....आवडी निवडी समजल्याझाली ओळख दोन घराण्यांचीलग्न लागले मग आपलेकेली जपणूक आपण  नात्यांचीसांभाळ केला कुटुंबाचा छानक्षण ते सुखाचे  होते  महान....माहेरची मी पोर लाडाचीमिळाले तिला  सासर  थोरतुझ्या मुळेच घडले सारेदिवसाही दिसतील आता  तारेरंगून जावू त्या स्वप्न मालेतक्षण ते सुखाचे भरभरून  आलेत...*वसुधा नाईक,पुणे*

*जोडी तुझी माझी*जोडी तुझी माझी  अशीसंसारात ही फुललीसंसाराच्या वेलीवरदोन मुले ही सजली...,.खूश आहे मी संसारीआहे भाग्यवान सुखीप्रेम फुलतेय इथेघास सुखाचा ग मुखी....राम सीतेचा संसारजसा वाटे छान मलामनी साठा रे मायेचाछंद देवाचा रे तुला.....स्वप्न सुखी संसाराचीपूर्ण झाली सर्व माझीसुख दुःखाचे दिवसझेलायला साथ तुझी.....पन्राशीचा उंबरठाकेला आपण हो पारबांधलेत हो इमलेसंसाराचे  मी अपार.....*वसुधा नाईक,पुणे*

*मला विसरताना....*लग्न होवून देवाच्या साक्षीनेतुझ्या घरी मी पाऊल टाकलेघरातील सर्व माणसांबरोबरमन माझे संसारात छान रमले,...संसार झाला आपला छान सुरूमौजमजा,गोड  गप्पा साथीलारोज रोज घरातील काम करतानाप्रेमळ सासूबाई माझ्या मदतीला.....संसार फुलला मुलेबाळे झालीसर्वच संसारी गुंता वाढलातू काय नोकरी अन घरदारयाच्यांतच जास्त गुंतत चालला.....तरीदेखील माझे मन रमवण्यासाठीकधी सिनेमा,कधी बागेत फिरायला गेलोपण आता खरच नाही रे जमततुझ्याबरोबर घराबाहेर पडायला....दिनभर कामाच्या थकव्यानेअंग दुखते रे आता माझेतरीदेखील दिनभर तू पण दमतोस कीमग माझा विचार सोडून चेपून देते अंग तुझे.....आताशा मोठे आजारपण मागे लागलेआणि यातच माझे बरे वाईट झालेतर मला विसरताना तुला खूप त्रास झालाअसे माझ्या पहाटैच स्वप्नात आले.,,...*वसुधा नाईक,पुणे*

सांताक्लाॅज.....सांताक्लाॅज लाल कपडे घालूनडोक्यावर गोंड्याची लाल टोपी घालतोमुलांना तो चाॅकलेट देवूनसर्वांनाच मगआनंदी ठेवतो....पांढरी पांढरी दाढी त्याचीपायात छान छान मोजैमौज वाढवी सार्‍यांचीच तोपाठीवर घेवूनी खाऊचे  ओझै.....मुलांच्या विश्वात रममाण होईअचानक  तो कुठुनसा  येईनाचून गावून मुलांना हसवीखूप खूप आनंद देवून  जाई.....अचानक येतो अचानकच मगसांताक्लाॅज नाहीसा होतोपण नाताळ हा सण खासमुलांबरोबर साजरा करून जातो....वसुधा  नाईक,पुणे

बडबड गीत...आंब्याचे झाडआहे डौलदारफळ देतो छानसावली देतो गार.....वडाचे झाडछान डेरेदारसावलीत खेळतीमुले  हुशार.....पिंपळ झाडपाने टोकदारपक्षी बांधी घरटेखूप छानदार...अशोकाचे  झाडआहे हिरवेगारउंचच उंच आहेपाने त्याची नक्षीदार....वसुंधरेचा हा ठेवाजपून सर्वांनी ठेवातरच मिळेल आपल्यालाझाडांकडून रानमेवा.....वसुधा नाईक,पुणे

*माझा जिल्हा...पुणे*ऐतिहासिक जिल्हा माझा पुणेनाही तिथे काहीच उणे....पुणे हे आहे विद्येचे माहेरघरआणि सुसंस्कारांचे विकासघर....शनिवारवाडा आहे उभा साक्षीलानमन माझे त्या पेशवाईला....,.आगाखान पॅलेस पाहताना स्मरतात 'बापूजी'लालमहाल पाहताना  स्मरतात 'शूर शिवाजी'.......मुजरा  आहे शिवरायांच्या स्वराज्याला'सिंहगड' आहे   उभा साक्षीला....,पुण्यात जागेचे भाव भिडलेत गगनाला'Z' bridge प्रेमिकांनी उधाणला...'आय  टी' क्षेत्र वाढतेय जोमानंपार्ट्या होतात  इथे नित्यनेमानं.,.,..असा माझा जिल्हा पुणेनाही काही तिथे काही उणेकाही उणे.....,*वसुधा  नाईक,पुणे*

           झेप घे रे पाखरा "उंच उंच आकाशी!मुक्त त्या गगनाशी!लेवून पंख बळकट!झेप घे रे पाखरा!झेप घे रे पाखरा!"तो फक्त ९ व्या वर्गात होता. अजुनही त्याला पंख फुटलेले नव्हते. पण दुसऱ्यांची गगनभरारी पाहून, त्याचे इवले इवले पंख तळफळू लागत. मुलाच्या पंखाची ही तळफळ एक आई म्हणून, मी नाही समझणार तर कोण? कारण मी सुध्दा एक व्यक्ती म्हणून वयाच्या 38 व्या वर्षी स्वताच्या अस्तीत्वाला जाणायसाठी व सिध्द करायसाठी  तळमळत होती. तडफडत होती.माझ्या बळकट झालेल्या पंखांना वाट होती ती फक्त गगन भरारी घेण्याची. पण माझा बच्चू, रिंकेश याला मात्र उंच भरारी घेण्यासाठी आवश्यकता होती ती प्रथम त्याच्या डोळ्यात उचं भरारीचे स्वप्न देण्याची.मुक्त गगनात भरारी घेण्यासाठी, डोळ्यातील स्वप्नांसह मन ही तेवढेच मुक्त असावयास हवे.आणि मन मुक्त होण्यासाठी,ज्ञानचक्षू ही तेवढेच मुक्त हवे व ज्ञानचक्षू मुक्त होण्यासाठी अनुभवाची सिदोरी व निरीक्षणाची वृत्ती हवी आणि यासाठी नेहमीचे घरटे सोडून, बाहेर पडावयास हवे. हे माझे मत ठरवून मी त्याला मोठ्या व अनोळखी शहरात म्हणजे मुंबईला  घेवून गेली डिसेंबर 2014 मधे .उंच उंच इमारती, धावती लोकल गाडी आणि वायुच्या वेगाने पळणारे लोक, चौदा वर्षाच्या चिमुरड्याला भरपुर होते, मनात मुक्त गगनात झेप घेण्याचे स्वप्न बघावयास.आणि इथूनच माझ्या बच्चूने ठलवल की 12 वी च्या शिक्षणानंतर, त्याला व्यावसायीक क्षेत्रातील शिक्षणासाठी  बाहेर पडायचे आहे.माझ्यामते अध्यात्म म्हणजे कर्मकांड नाही . तर एक सुज्ञ व्यक्ती म्हणून स्व व अवतीभवती च्या नैसर्गीक, वैज्ञानीक,सामाजीक, स्थितीचे भान ठेवून योग्य ताळमेळ ठेवून मानवतेला पुरक असे जीवन व्यापनाचे गुढ जाणणे.माझ्या बच्चूच्या शैक्षणीक क्षेत्राची पुढची वाटचाल ही बाहेर सुरू होइल व तो दुर माझ्या दृष्टीआड राहिल हे विचार सतत माझ्या डोक्यात घिरटे घालू लागले. सोबतच मी असे काय बोध देवू त्याला जो तो शिक्षणासाठी बाहेर पडला तरी, त्याचे पाय डगमगणार नाहीत, मला याचा विश्वास मिळावा हे ही वाटत होते. तेव्हा एक आई म्हणून माझ्या डोक्यात हे विचार येणे, मी तरी चुकीच मानत नाही.यावर मला सरळ व सोपा मार्ग सुचला, आणि तो म्हणजे मी बुध्दांच्या ज्या धम्माला अनुसरते, त्या धम्माचे त्याला श्रामणेर जीवनाचे निदान दहा दिवसाचे तरी शिक्षण देणे.दहावी नंतर तो दिवसेंदिवस अगदी ठाम निर्णय घेवू लागला स्वतासाठी.खरे तर आर्थीक परिस्थीती नसतांनाही, त्याला लहानपणापासून, सि.बी.एस.इ. बोर्डाच शिक्षण देतांना, कुठ तरी माझ्या डोक्यात सुप्त इच्छा दडून बसलेली होती की, तो डाँक्टर बनावा. डाँक्टर बनून व्यवसायासह सामाजीक कार्यात सक्रीय व्हावा. तो डाँक्टर बनाना हे का वाटत होते तर, त्याचा बायोचा आणि मँथ चा अभ्यास आधी खुप छान म्हणून, आणि सामाजीक कार्याची मला ओढ म्हणून.दहावीला बऱ्यापैकी मार्क पडले, 85%  यामुळे तो  डाँक्टर बनेल या माझ्या आशा आणखीनच पाल्यान्वीत झाल्या. 12 वी शेवट पर्यंत मी याच खुळ्या आशेवर व भ्रमात असतांना,एके दिवशी रात्री जेवन करतांना, " मम्मी। मुझे नीट की इग्जाम नही देनी." तो अगदी ठाम बोलला.काही क्षणासाठी तर मी काय ऐकतेय? जे ऐकतेय त्यावर काय बोलाव? काहीच समझेना. डोक सुन्न झाल, पायाखालची जमीन सरकली.सी. बी. एस. इ. च्या बोर्डाचे शाळेत पुर्ण क्लासेस होत नाही व नीट, सिइटी, जी मेन्स अशा विवीध परिक्षांचा सराव व अभ्यास होण्यासाठी महागड्या इंस्टिट्यूट चे इयत्या अकरावी व बारावीचे क्लासेस लावले होते.आणि मुलगा एन परिक्षा तोंडावर आली असता मला हे ऐकवतोय,पण मी मात्र, " मतलब???" माझ्या डोक्यावर नियंत्रण मिळवत शांतपणे संवाद वाढवला"मतलब के मुझे मेडीकल फिल्ड मे नही जाना। ""तो? " मी त्याला काय बोलायचे आहे हे जाणून घेण्यासाठी"मुझे डाँक्टर वाँक्टर मे इंट्रेस नही है,मुझे सायंटिफीक फिल्ड मे इंटरेस है. मुझे वो सेल्स वेल्स का सर्च अच्छा लगता है." तो सांगत होता."ये तेरा पक्कावाला डिसीजन है।" मी नजर रोखून बोलली"हाँ। ये मेरा लास्ट डिसीजन है. मुझे मेडीकल और इंजीनीर दोनो फिल्ड मे नही जाना.""फिर तुझे जीस फिल्ड मे जाना है, उसकी प्रोसेस क्या है. "" यही, जी मेन्स की इग्जाम."" ,ठिक है। तु देख अपनी चाँइस से. पढायी तुझे करनी है. मै अपना डिसीजन तुझपे जबरदस्ती थोपती नही. बट अभी जीतने इग्जाम को बैठा है, सब  दे. और अगर नीट मे स्कोर अच्छा आता है, गव्हरमेंट एम बी बी एस लायक तो उसके बारे मे सोचेंगे. और तु जो भी डिसीजन लेगा, तेरे लाइफ और करीयर का उसका जो भी परिणाम हो, जीमेद्दारी तेरी होगी.""ओ के. मंजुर। मेरा करीयर जो भी होगा, वो मेरी जिम्मेदारी होगी."बोलल्या प्रमाणे परिक्षा दिल्या त्याने आणि आधी बोर्डाचा निकाल व नंतर इतर परिक्षांचा निकाल.बोर्डाचे मार्क साधारण, सि.बी.एस.इ. 75%"तुला येवढ्याच मार्क ची अपेक्षा होती?" मी त्यालाच विचारले."नही।मै इससे ज्यादा ले सकता था. बट गलती मेरी ही है. मै ओवर काँम्फीडंस मे घुंस गया." बेधडक उत्तरासह स्वताची निश्काळजी शोधून, कमी यशाचे कारण शोधून , निसंकोच स्वताची चुक मान्य करूण, आपल्या चुकाचे खापर इतरांच्या मस्तक्षी न फोडण्याची त्याची वृत्ती मला भावली व प्रेरीत ही करून गेली. त्याच्या या उत्तरापुढ मी काहीच बोलू शकली नाही कारण मी हे जानले, की जो व्यक्ती स्वताच्या चुका शोधून मान्य करेल, तो व्यक्ती झालेल्या चुका सुधारेल. जो चुका शोधणार नाही, त्या मान्य करणार नाही तो वारंवार चुकाच करीत राहिल. आणि झालेल्या चुकांमधून बोध घेणार नाही.संपुर्ण परिक्षांचे निकाल लागून, विवीध व्यावसायीक अभ्यासक्रमासाठी काँन्सलींग सुरू झाली. एक आई म्हणून मला "आता त्याचा प्रवेश कोणत्या क्षेत्रात होतो? जास्त स्ट्रगल न करता पटकन करीयर सेटल व्हाव अशा अभ्यासक्रमात त्याचा नंबर लागावा" ही माझी प्रार्थना, स्वप्न, धळपळ, ईच्छा।पण।। पण त्याने तर पुर्वीच आपले क्षेत्र निवडले होते. त्यावर तो ठाम होता.माझा भाऊ इंजीनीयरींग चा अभ्यास असलेला त्यामुळे त्याने जे थोडेफार प्रयत्न केले याचे मन वळवीण्याचे ते असे की, जी मेन्स ला याला चांगले मार्क पडल्यामुळे याने अभियांत्रीकीच्या  शासकिय काँलेज मधे महाराष्ट्रातच अँडमीशन घ्यावी.आणि माझा प्रयत्न होता की, नीट ला 250 च्या जवळ मार्क पडल्यामुळे पुन्हा एकदा एम.बी.बी.एस.साठी निट इग्जाम रिपीट करायची संधी घ्यावी.पण त्याचा निर्णय ठाम. जी मेन्स अंतर्गत, बायोटेक व सायन्टीफिक ची डिफरंट फिल्ड, डिफरंट एजुकेशन.एजुकेशन त्याचे, करीयर त्याचे, आवड इच्छा त्याची, आणि पर्सनल लाइफ ही त्याची. मग आपण केवळ पालक म्हणून, आपले निर्णय, इच्छा, स्वप्न का त्याच्यावर लादायचे???हा माझा व माझ्या भावाचा विचार.आणि "ओ.के.न्। त्याला जे शीकायचे ते शीकू देवू. शेवटी अभ्यास करणारा तो आहे. आणि त्याचा चांगला किंवा वाइट होणारा परिणाम ही त्यालाच फेस करायच आहे." आम्हा दोघा बहिण भावाची छोटीशी चर्चा.मात्र माझ्या मुलाने आपले प्रयत्न आधीच चालवले होते. अभियांत्रीकीच्या विवीध काँलेज व ब्राच ला नंबर लागूनही, आम्हाला न सांगता, त्यानेच ते नाकारले व एन. आय. टी. साठी, "लाइफ सायन्स" चे आँपशन भरले.आणि त्याच्या प्रबळ इच्छा शक्तीचा परिणाम होवून, ओरीसा राज्यातील, राऊलकेला एन. आय. टी. मधे लाइफ सायन्स या फिल्ड ला पाच वर्षाच्या पि.जी. साठी त्याचे नंबर लागले.हा विजय फक्त त्याचाच नाही तर एक आई म्हणून माझा त्या प्रयत्नाचा आहे, जे मी तीन चार वर्षापुर्वी त्याच्या पंखात बळ येण्यासाठी व डोळ्यात मुक्त गगनातील उंच भरारीचे स्वप्न येण्यासाठी करीत होते.आणि मन माझे त्याला हेच आशीश देते,"झेप घे रे पाखरा।झेप घे रे पाखरा।"            अस्मिता मेश्राम- पुष्पांजली              भंडारा              लेखिका/ कवयित्री               9921096867

उंच भरारी.....चल मित्रा,चल दोस्तापंख लावू गगन भरारीचेजग जिंकूया प्रेमानेवारे येईल नाविन्याचे....उंच भरारी घेवू आकाशीइंद्रधनू कमानी झोके घेवूयाआनंदाने,मोदभरे बागडूयामेघांच्या सानिध्यात दिनभर राहूया....हिरवागार शालू नेसली वसुंधरावरूनच मस्त आपण पाहून घेवूकशी सजते वसुंधरा याचामनसोक्त नजराणानयनी साठवू....थंडगार बोचरे छान वारेअंगावरती मनमुराद झेलूयागगनी विहरणार्‍या पक्ष्यांच्याकिलकिटाने आनंदी  होवूया.....स्वप्नवत सारेच आभासमानमनाचे मांडे खावून झालेगगनविहार   करूनी मगवसुंधरावरच सारे जागेपणात आले......वसुधा  नाईक.पुणे

*मागे वळून पाहताना*वसुधाची बारावी झाली शिक्षण अर्धवट राहिलेवैभव बरोबर लग्न झालेशिक्षणाचे अधुरं स्वप्न राहिलेमागे वळून पाहताना सर्व आठवले.....लग्नाचे दीड वर्ष मजेत गेलेएस.पी.काॅलेजला एफ.वाय.एस.वाय केलेजुळ्या मुलींना जन्म दिलासंगोपनातच दिवस जावू लागलामागे वळून पाहताना जीव आनंदला,.....डिग्री घेण्याचा प्रयत्न केलापण तो असफल झालासध्या विचार बाजूला सारलामुलींच्या शिक्षणाला वेळ दिलामागेवळून पाहताना छंद नंतर जोपासला....नंतर पोस्टल डी.एड.केलेशैक्षणिक डिग्री  घेण्याचे काम केलेडिग्री मिळाली.मनासारखी नोकरी पण मिळालीमागे वळून पाहताना अंतरी वसुधा सुखावली....अजुनही बी.ए.ची डिग्री हातात नव्हती ,हे स्वप्न अधुरं होतेमधल्या काळात मुलाचा जन्म झाला होता.मग वसुधा तिघांचे संगोपन छान करू लागलीमात्र वैभवची तब्बेत ढासळू लागलीमागेवळून पाहताना सहनशीलता समजली...वैभवचे शरीर अनेक आजारांचे माहेरघरवैभव  घरी बसून सांभाळतो आमचे घरपण वैभव आहे सोशिक फारसर्व दुखणे सहन करतो अपारमागे वळून पाहताना आठवले  वैभवचे प्रेम अपरंपार...नाही देत त्रास वसुधालानाही जाच तीलानंतर मात्र वसुधाने मनाचा हिय्या केलासन २०१० मधे बी.ए. डिग्रीचा मान मिळवलावसुधानंअधुरं स्वप्न पूर्ण केलेआयुष्यभर माणूसपण जपलेमित्र,सवंगडी,मनापासुन जपले.मागे वळून पाहताना डोळ्यासमोर पटकन सर्व आलै......*वसुधा नाईक,पुणे*

अंधश्रद्धा निर्मूलनाच्या नावाखाली लादल्या जात असलेल्या अर्धवट विचारांच्या "चौकटीची समिक्षा.

*पानांचे प्राणी*झाडाशी झुडपांशीदोस्ती करू याथंडगार सावली द्याअसा हट्ट करु या....सुरेख ,सुंदर ,हिरवी पानंबघा आकार कितीतरीछोटी,मोठी,लांब,गोल,लावू याची झाडे आपल्या दारी...पानांशी गट्टी करूनत्यांचे निरीक्षण करूयाकागदांच्या मऊ दुलईतनिजवून त्यांना ठेवूया....कधी कागदावर चिकटवूनबघूया काय ,काय बनते?पिंपळपानाचा उंदीर होतो अनफुलपाखरू सुद्धा होते....मग पानेच लागतात बोलूत्यांना काय व्हायचयं तरचेहरा,कान,की आणखीकोणता वेगळा आकार बर..,सहल निघाली खासआज प्राण्यांच्या बागेतपानांचे पक्षी,पानांचे प्राणीबसलेत छोट्याशा जागेत...,वसुधा नाईक,पुणे

*आपलं मन*कधी कधी उदासवाणेआपल्याला वाटले जरआणावा नजरे समोरथुईथुई नाचरा मोर....कॅनव्हास करावा गगनाचाब्रश करावा मग झाडाचामनात दाटलेल्या विचारांचामोर रंगवावा इंद्रधनुने मनीचा.....आता आपलाच हा मनीचा मोरहोता जरा उदासवाणा खरानिसर्गाचा तयार झालेला हा नजारादिसेल मनी थुईथुई मोर नाचणारा....वसुधा